هیجده فروردین

هجده فروردین سالگرد عملیات اچ3 در عمق خاک عراق

Posted by: مدیریت in 5)2) عملیاتهای پیروزمند رزمندگان اسلام اسفند ۲۲, ۱۳۸۸ ۱ Comment 1,591 Views

به یاد عقاب آسمان ایران

سرگرد جاوید الاثر خلبان مسعود امیری

که از تاریخ 12 / 7 / 1359 در خاک عراق جاودانه شد.

پس از حملات موشکی رژیم بعثی در فروردین ماه 1360 به شهرهای دزفول و اهواز که تنها در دزفول منجر به کشته شدن بیش از 60 تن از هموطنانمان شد، فرماندهان پایگاه هوایی نوژه (همدان) طرح یک حمله ی تلافی جویانه به عراق را ریختند.

با توجه به اطلاعات ایران، نیروی هوایی عراق بیشتر هواپیماهای با ارزش خود را به پایگاههای هوایی سه گانه ی الولید (موسم به H3) که در جاده بغداد- امان در نزدیکی مرز اردن قرار داشت، منتقل کرده بود.

آن زمان، نیروی هوایی ایران با اتکا به تجهیزات فراوان و مناسبی که از دوران شاه بر جای مانده بود، قدرت برتر و مطلق هوایی جنگ به شمار می رفت و جنگنده های عراقی، مجالی برای عملیات نمی یافتند. پایگاههای هوایی عراق که در نزدیکی مرز ایران قرار داشتند، مدام زیر بمبارانهای خرد کننده نیروی هوایی ایران قرار داشتند و حتا پس از عملیات غرورآفرین البرز که با 140 فروند جنگنده بمب افکن انجام گرفت، برخی پایگاههای هوایی عراق تا ماهها نتوانستند عملیاتی شوند.

بمب افکن سنگین Tu-16

بمب افکن سوخوی20

بنابراین به دستور صدام و برای حفظ توان هوایی عراق، تعداد قابل توجهی از هواپیماهای نظامی عراق مانند شش فروند بمب افکن سنگین توپالف22 (Tu-22)  به همراه تعدادی توپالف16 (Tu-16) به همراه جنگنده – بمب افکن های دیگری مانند میگ23 و سوخوی20 به آن پایگاه برده شده بودند. نیروی هوایی عراق تصور می کرد این پایگاهها دور از دسترس حمله ایران است.

بمب افکن سنگین Tu-22 BLINDER

ولی فرماندهی پایگاه هوایی همدان، طرح حمله به الولید را با بهترین و زبده ترین خلبانانش و با همراهی 12 فروند اف4 فانتوم (8 فروند بمب افکن اصلی و 4 فروند رزرو عملیات) به همراه 4 جنگنده رهگیر اف14 و یک هواپیمای تانکر747 به عنوان مرکز فرماندهی و سه فروند بوئینگ 707 سوخت رسان، در دستور کار قرار داد. این عملیات با عبور فانتوم های ایرانی از شمال عراق و نقطه ی تلاقی که شهر زاخو در نظر گرفته شده بود انجام می شد و قرار بود مسیر پروازی غیرمستقیم باشد.
همچنین به جهت ایجاد انحراف و توجه رادار شمال عراق واقع در منطقه ی کرکوک، 2 فروند جنگنده ی F-5 از پایگاه سوم شکاری تبریز ماموریت درگیری و انحراف رادار شمال عراق را بر عهده گرفتند تا عبور فانتوم ها از شمال عراق، بی دردسر انجام شود. به دلیل کمتر فعال بودن رهگیرهای عراقی در شمال عراق، خلبانان ایرانی در آن منطقه باید تنها از موشکهای ضدهوایی دوری می کردند. الولید به صورت مستقیم حدود 700 کیلومتر از همدان فاصله داشت و فانتوم های ایرانی برای انجام پرواز مستقیم و کوتاهتر، ناگزیر باید از محدوده ی فضایی بغداد عبور می کردند اما برای افزایش شانس موفقیت عملیات، فرماندهان تصمیم به انتقال عملیات از همدان به تبریز گرفتند تا خط پروازی مستقیم نباشد. بنابراین از تبریز برای رسیدن به الولید، باید از شهر زاخو و شمال منطقه ی کرکوک و موصل می گذشتند که مسیری نسبتن امن بود. از آنجا که فانتوم های ایرانی بدون سوختگیری نمی توانستند به الولید برسند دو هواپیمای تانکر707 سوخت رسان با علائم هواپیماهای مسافربری به ترکیه اعزام شدند تا همدیگر را در آسمان شمال عراق ملاقات کرده و عمل سوخترسانی را انجام دهند.
عملیات در ساعت 4 بامداد چهارم آوریل 1981 (برابر 18 فروردین 1360) آغاز شد. هشت فروند جنگنده ی F-4E با هدایت زبده ترین خلبانان نیروی هوایی از همدان به هوا برخاستند و به طرف تبریز گردش کردند، سپس در روی دریاچه ی ارومیه اولین سوخت گیری هوایی انجام پذیرفت، همزمان دو فروند اف14 در منطقه غرب (خانقین) با عبور از مرز، شکاری های پایگاه هوایی الرشید عراق را درگیر و مشغول خود کردند، سپس دو فروند اف14 دیگر هم در منطقه ی مرزی شمال عراق، در ارتفاع پایین به گشتزنی پرداختند (جهت اسکورت اولیه) و در انتظار فانتوم ها ماندند و تانکرهای 707 هم از فرودگاه بین المللی استانبول به پرواز در آمدند با این عنوان که پروازشان به مقصد ایران است و اما به طور قاچاقی مسیر خود را در بین راه عوض کرده و وارد عراق شدند و برای مخفی ماندن از دید رادارها، در ارتفاع کم بین کوهها در شمال غرب عراق پرواز کردند و طبق قرار دومین عمل سوخترسانی در شمال عراق انجام شد و تانکرهای 707 به سلامت به ایران بازگشتند و فانتومها هم برای ادامه عملیات به مقصد خود رهسپار شدند. جالب اینجاست که هنوز هیچ رهگیر عراقی در مجموعه H3 نه در آسمان بود و نه آماده پرواز. فانتومها به سه دسته (دو دسته ی 3 فروندی و یک دسته ی 2 فروندی) تقسیم شدند و از سه طرف مجموعه پایگاههای سه گانه ی الولید را در هم کوبیدند. آنها ابتدا باند فرودگاه را بمباران کردند تا هیچ هواپیمایی نتواند از زمین بلند نشود. بمبها، پناهگاهای متعدد هواپیماها را خراب کردند. در همان لحظه، گروه بعدی با بمبهای خوشه ای 800 پوندی، سه آشیانه ی بسیار بزرگ هواپیما، دو مرکز رادار دوربرد و پنج بمب افکن سنگین عراقی را نابود کردند. در آخر هواپیماهای پارک شده به رگبار مسلسل فانتومها بسته شدند. عراقی ها هنوز عکس العکلی نشان نداده بودند و پدافند آنها ضعیف بود. در این عملیات حداقل 48 هواپیما به کلی نابود شده و تعداد قابل توجهی نیز آسیب فراوان دیدند F-4 های ایرانی هم به سلامت به ایران بازگشتند. با اینکه تعداد زیادی از میگهای عراقی، عجولانه فانتومها را تعقیب می کردند ولی هرگز موفق به رهگیری آنها نشدند.

حمله ایران به پایگاه هوایی الولید، موفقیت آمیزترین عملیات علیه یک پایگاه هوایی از سال 1967 است و شاید هیچگاه در تاریخ جنگهای هوایی، 8 فروند هواپیما نتوانند این چنین خسارت سنگینی را به دشمن تحمیل کنند. در جریان این عملیات حدود 80 درصد نیروی هوایی عراق به طور کامل نابود شد و تا یکسال بعد از آن نتوانست ماموریت مهمی انجام دهد.
موضوع جالب دیگر این است که در جریان جنگ خلیج فارس (1991) نیروی دریایی ایالات متحده مأمور حمله به الولید شد و در جریان بمباران الولید، سه فروند F-14D نیروی دریایی ایالات متحده، هدف موشکهای سام6 قرار گرفتند و ساقط شدند!